Dziecko zdyscyplinowane – charakter obsesyjno-kompulsywny

Etiologia tego charakteru kształtuje się w relacji z rodzicem nadmiernie kontrolującym, sztywnym, narzucającym ścisłe ramy i przywiązującego wagę do szczegółów. Rodzicielstwa, które nie dopuszcza do spontaniczności i elastyczności w procesie socjalizacji i w rozwoju moralnym. Rodzice są nadzwyczaj zdyscyplinowani i wyjątkowo wyczuleni na wpajanie swojemu potomstwu „poprawnych zasad” etycznych, przekonań i na właściwe ich prowadzenie. Wpajają zasady dyscypliny i samokontroli oraz narzucają dzieciom standardy wolnych od błędów działań, jakimi sami się posługują. Oceniają bardzo dokładnie dziecięcy sposób realizacji zadań i odpowiednio je nagradzają albo karzą. Mogą na przykład przyzwalać na swobodę, ale nie będzie w niej dodatkowych gratyfikacji ani niespodzianek, może być natomiast ściśle uzależniona od spełnienia pewnych warunków, które są ściśle przestrzegane. We wszystkim tym rodzice starają się być cały czas rozsądni i w porządku. Ich sztywny charakter sprawia, że zasadniczo postępują w sposób „podręcznikowy” i, co oczywiste, nie przeżywają zbyt wiele radości. Nie są zdolni do zabawy, do doceniania spontanicznych uczuć, do zrozumienia, uczestniczenia albo uczenia się z dziecięcej zdolności do całkowitego bezinteresownego angażowania się w coś, do podejmowania działań ze względu na zyskiwane w ten sposób uczucia, do osiągania szczytów ekstazy albo dna rozpaczy, do bycia głupim id. Obsesyjno-kompulsywni rodzice mają również tendencję do skrywania wrogości i wszelkich form negatywności, maskując je tłumaczeniem o zasadnej konieczności.

W ten sposób dziecko jest uczone, by nie ufać własnym spostrzeżeniom i uczuciom, natomiast akceptuje nagradzane zaangażowanie w to, czego dobrze nie czuje. Tego typu dorosłe osoby są zasadniczo zbyt dorosłe, a ich często efektywne wychowanie powoduje, że dzieci podążają ich śladami zbyt szybko i zbyt dokładnie. Wszystko co dziecięce, wszelkie pasje, zmysłowość czy samozaspokajanie jest utrzymywane pod ścisłą kontrolą. Siły te są spętane, a dziecko uczy się, że to jest właściwy sposób postępowania. Aby utrzymać wszystko pod ścisłą kontrolą, osoba wychowywana w ten sposób zaczyna oddychać w sposób mniej głęboki i poruszać się mniej płynnie. Usztywnieniu ulega również struktura wartości i przekonań takiej osoby w jej dążeniu do perfekcji i unikania wszelkich błędów. W takich przypadkach możemy oczekiwać znacznie więcej intensywnej ukrytej wrogości, żalów czy sprzeciwu, które wyrażać się będą poprzez upór i zachowania pasywno-agresywne w związku z tymi tłumionymi emocjami.

Charakter obsesyjno-kompulsywny - ZACHOWANIE, UCZUCIA, POZNANIE

Osobowość obsesyjno-kompulsywna to osobowość zduszona, pozostająca pod ścisłą kontrolą i pełna zahamowań. Osobowość, która w procesie kształtowania starała się przypodobać nad wyraz wymagającym rodzicom, stawiającym prze dzieckiem wysokie i precyzyjne standardy, obejmujące sumienną samokontrolę wszelkiej spontanicznej ekspresji. Osoba taka stara się po prostu uniknąć kłopotów i lęków, ponieważ gdyby spróbowała się zrelaksować, popadłaby w poważne tarapaty. Cechy jakie przejawia taka osoba to sknerstwo, upór i uporządkowanie. Sknerstwo oznacza kombinację cech tj.: oszczędność, żądza wzbogacania się i skąpstwo. Sama siebie trzyma w ściśle wyznaczonych ramach i podobnie kurczowo trzyma się swojej własności. Jest również oszczędna w swoich wyrazach uznania czy ekspresji emocjonalnej. Upór wg Freuda oznacza takie cechy jak: uporczywe trzymanie się jakiś działań pomimo wszelkich trudności, nieustannie powracanie do nich, skrupulatnie przestrzeganie przyjętych zasad ale także determinację, silną wolę i wytrzymałość. W negatywnym znaczeniu to tępy upór, uporczywe przeciwstawianie się, brak elastyczności i inne przykłady trzymania się własnego stanowiska, własnych złości, pretensji itd. Staje się to bardziej widoczne, gdy upór ujawniany jest poprzez sztywne moralistyczne stanowisko, które może dotyczyć wartości i zasad postępowania. Przyjmując taką postawę osoba może wykazywać silne skłonności do kontrolowania i krytykowania innych, a w skrajnych przypadkach będzie nimi w okrutny sposób rządzić. Ich rzetelność, skrupulatność i posłuszeństwo wobec reguł mogą być widziane jako przejawy ich uległości wobec autorytetu. Natomiast ich sztywność, upór i przeciwstawianie się można rozumieć jako wyraz dopuszczalnej postaci buntu przeciwko temu autorytetowi. Dominujący, surowy, a nawet sadystyczny sposób pełnienia autorytarnej roli można postrzegać jako identyfikację z autorytetem, która dostarcza usankcjonowanego sposobu wyrażania własnej wrogości, będącej konsekwencją bycia samemu ściśle zdominowanym przez autorytet. Osoby o tej strukturze charakteru są najczęściej społecznie odbierane jako formalne, zimne, nieprzyjazne, niewykazujące zainteresowania i oddalone. Cecha uporządkowania jest tutaj tym co określamy jako kompulsywność. W klasycznym ujęciu jednostki takie domagają się porządku, precyzji, organizacji, jasności i poprawności w każdym detalu. Często nie mają poczucia priorytetu. W efekcie czego znane są ze swojej tendencji do zaniedbywania tego co najważniejsze poprzez koncentrację na drugorzędnych szczegółach. Czwartą cechą jest niezdecydowanie i skłonność do niekończenia spraw czy „obsesyjne wątpienie”. Występuje u nich lęk przed błędem i przed niedoskonałością. Desperacko próbuje robić to, co należy robić i unikając kłopotów zaciemnia to, co jest dla takiej osoby odpowiednie i popada w nowe problemy. To co zostaje odcięte, może w dalszym ciągu nękać. Silne strony tej osobowości to bycie dobrym w racjonalnym, szczegółowym i zdyscyplinowanym myśleniu. W rzeczywistości pewien stopień obsesyjnej kompulsywności jest niezbędny, aby dobrze funkcjonować w skomplikowanym współcześnie świecie. Jednak nawet w lepiej czy gorzej przystosowanych jednostkach dochodzi do poświęcenia spontaniczności, głębokiego odczuwania i więzi życiowych na rzecz wymogów życia uporządkowanego, efektywnego i poprawnego. W wymiarze emocjonalnym zauważalną cechą jest nieobecność emocji. Typowe dla tej struktury cechy upór, zaciętość, sztywność są przejawami złości, wyrażanej niebezpośrednio. Często dobrze funkcjonująca osoba obsesyjno-kompulsywna jest nie tyle pokonana, ile skrępowana w swojej osobowej autoekspresji. Drugą stroną złość i żalu jest miłość dzięki, której rodzice byli zdolni tak efektywnie ograniczyć własne dziecko. Poprzez nią możliwe stało się pozbawienie dziecka autonomii. Osoba o tym charakterze musi nauczyć się przeżywać miłość w sposób wolny, bez natychmiastowego wiązania jej z poczuciem zobowiązania. W istocie nauczyła się ona, że jeśli kocha swoich rodziców, musi robić to, co jej nakazują. Musi się nauczyć, że miłość jest darem, zarówno ta dawana, jak i otrzymywana i że nie zakłada niczego więcej. Osoba obsesyjno-kompulsywna żyje w stanie nieustannego niepokoju i napięcia w przekonaniu, że „powinna być doskonała”. Znalazła się bowiem w potrzasku pozbawiona kontaktu z własnymi uczuciami, nie ma bowiem wglądu we własne upodobania i intuicję, a jednocześnie czuje się zobligowana do wykonywania właściwych rzeczy. Dominujące uczucie to lęk przed utratą kontroli i zrobieniem czegoś złego. Jak jednak można robić właściwe rzeczy, skoro jest się pozbawionym kontaktu ze sobą samym i nigdy w gruncie rzeczy się nie wie, co jest właściwe.

Style charakteru – przeczytaj więcej…

Poznaj swój styl charakteru - Geneza powstania struktury charakteru

Dziecko znienawidzone – Charakter schizoidalny

Dziecko wykorzystane – Charakter narcystyczny

Dziecko zawłaszczone – Charakter symbiotyczny

Dziecko pokonane - Charakter masochistyczny

Dziecko porzucone – Charakter oralny

Dziecko uwiedzione – Charakter histeryczny

Dziecko zdyscyplinowane – Charakter obsesyjno-kompulsywny